Η πιο παρεξηγημένη φράση σε ιατρείο ελέγχου βάρους

Να σας συστήσω στη πιο κοινή αλλά και ταυτόχρονα τη πιο παρεξηγημένη φράση, που ακούει ένας γιατρός ή ένας διαιτολόγος σε ένα ιατρείο ελέγχου βάρους: “θέλω να κοιτάω τον καθρέφτη και να αισθάνομαι καλά με αυτό που βλέπω”.

Είναι κάτι που ακούμε συχνά, αλλά σπάνια δίνουμε τη δέουσα σημασία. Και αυτό γιατί δυστυχώς πολλοί συνάδελφοι βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα περί ματαιοδοξίας. Όταν προσέρχεται λοιπόν ένα άτομο που ζει με παχυσαρκία και εκφράζει μια τέτοια σκέψη, δυστυχώς το πρώτο πράγμα που συνήθως καταλαβαίνουν οι επαγγελματίες Υγείας  – και έπειτα κρίνουν από αυτό – είναι πως το άτομο που ζει με παχυσαρκία ενδιαφέρεται απλώς για την εικόνα του, ή πως ενδεχομένως θέλει μόνο να βελτιώσει το προφίλ στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Καταρχάς ας αναρωτηθούμε: “και που το κακό;” Μήπως σχεδόν όλους δε μας απασχολεί η εικόνα μας; Επομένως να συμφωνήσουμε πως άκρως υποκριτικό να κατακρίνουμε αβίαστα κάποιον που έχει τέτοιες ανησυχίες. Όμως αυτό είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.

Όπως παρατήρησε ο Καρλ Γιούνγκ (ψυχίατρος διεθνώς αναγνωρισμένος για το έργο του, μαθητής και συνεργάτης του Ζίγκμουντ Φρόυντ 1875 – 1961), ο καθρέφτης είναι ένα αισθητήριο όργανο μέσω του οποίου αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξή μας.

Με άλλα λόγια το πως αντιλαμβανόμαστε το είδωλο που αντικρίζουμε στο καθρέφτη δεν είναι κάτι αντικειμενικό. Η διαταραχή της σχέσης μας με την αντανάκλαση που βλέπουμε στο καθρέφτη, προκύπτει από την ολιστική συνειδητή και ασυνείδητη προσλαμβανόμενη πληροφορία και τα συναισθήματα που σχετίζουμε ή ταυτίζουμε με την ύπαρξη μας. Μπορεί όλοι να πιστεύουν ακράδαντα πως η εικόνα μας είναι υπέροχη, αλλά εμείς να μην αισθανόμαστε καλά με αυτή, και αυτό γιατί συνδέουμε το είδωλο που βλέπουμε στο καθρέφτη με επίπονα συναισθήματα και αρνητικές μνημονικές εγγραφές.

Ο ασθενής μας που προσέρχεται ζητώντας βοήθεια για έλεγχο του βάρους και μας λέει “θέλω να κοιτάω στον καθρέφτη και να αισθάνομαι καλά με αυτό που βλέπω”, πιθανά να θέλει να μας πει επίσης, πως όταν βλέπει τον εαυτό του στο καθρέφτη έρχονται στο μυαλό μνήμες από λεκτική κακοποίηση ή ακόμα και βία (bullying), στιγματισμό από το σχολείο ως τη πρόσφατη καθημερινότητα. Μπορεί να θέλει να μας πει ότι έχει σωματικές ενοχλήσεις, πως πονάει η μέση του ή τον ενοχλούν τα γόνατα του όταν ασκείται και πως θέλει να μοιάσει τους άλλους που κινούνται με άνεση. Ίσως να μας πει ακόμα πως έχει και άλλα συμπτώματα που προκύπτουν από επιπλοκές της νόσου της παχυσαρκίας, για την αρτηριακή πίεση ή τον αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 που δεν έχουν άλλοι στην ηλικία του. Ενδεχομένως να θέλει να εκφραστεί για τον κοινωνικό αποκλεισμό που βιώνει, τη μοναξιά αλλά και τις επαγγελματικές ευκαιρίες που θέλει να έχει.

Η Παχυσαρκία είναι νόσος, συνδέεται με πολλαπλές νοσηρές καταστάσεις του σώματος και του συναισθήματος, αυξάνει τη πιθανότητα καρδιαγγειακού κινδύνου και καρκίνου, αλλά είναι εν πολλοίς γενετικά προκαθορισμένη και πλέον έχει θεραπεία. Για αυτό λέμε στους ασθενείς μας “Δεν είναι δική σας υπαιτιότητα (που έχετε παραπάνω βάρος) – αλλά τώρα που ξέρετε πως υπάρχει και θεραπεία είναι και δική σας ευθύνη να αναζητήσετε βοήθεια”. Όσο για το καθρέφτη και το είδωλό του, ήρθε η ώρα να τον κοιτάξουμε κατάματα και να τον αγαπήσουμε – από όποια αφετηρία και αν ξεκινάμε.

Δρ. Αλέξανδρος Μουρουγλάκης,

ειδικός Παθολόγος, Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του Πανελλήνιου Συλλόγου Στήριξης Ατόμων με Παχυσαρκία,

European Clinical Fellow της Ευρωπαΐκής Εταιρείας Παχυσαρκίας (EASO)